به طور کلی به تعویض هر آنچه جزء قطعات و لوازم مصرفی خودرو به شمار می رود، سرویس دوره ای گفته می شود. حالا این لوازم شامل چه چیز هایی است؟
قطعاتی که در سرویس خودرو تست می شود
1. روغن موتور
همانطور که قبل از این اشاره کردیم، قطعا اولین چیزی که موقع سرویس دوره ای تعویض می شود، روغن موتور است. موتور برای خودرو همان نقشی را دارد که قلب برای بدن دارد! حالا تصور کنید این قلب درست کار نکند، چه اتفاقی می افتد؟ قطعا عواقب جالبی ندارد! حال نقش روغن موتور در عملکرد موتور چیست؟ همانطور که می دانید درون موتور قطعات مختلفی وجود دارد که دائما دارند در کنار هم حرکت می کنند که این کنار هم کار کردن اصطحکاک ایجاد می کند. به طور مثال پیستون ها با سرعتی بالاتر از ۸۰۰ دور بر دقیقه در سیلندر ها در حال حرکت هستند. دقت کنید، ۸۰۰ دور بر دقیقه! برای رسیدن به چنین سرعتی و مختل نشدن سیستم حرکتی، نیاز به اصطحکاکی پایین است. روغن موتور با روان کنندگی پیستون ها درون سیلندر ها این اصطحکاک را به حداقل می رساند. هنگام تعویض روغن باید به شاخص کیفی، گرانروی ( ویسکوزیته ) و نوع پایه روغن موتور متناسب با خودروی خود دقت کنید. این مشخصات در دفترچه خودرو شما نوشته شده اند. همچنین معمولا در دفترچه بسیاری از خودرو ها نسبت به فصول سرد یا گرم سال، روغن موتور با مشخصات متفاوتی توصیه شده است که باید به آن نیز توجه کنید.
2. فیلتر روغن
باید به این نکته توجه داشته باشید که حالت ایده آل این است که با هر بار تعویض روغن فیلتر آن را هم عوض کنید. اما معمولا به صورت یک بار در میان این کار را انجام می دهند. یکی از مهم ترین نکات در مورد فیلتر روغن این است که هرگز فریب قیمت پایین فیلتر های متفرقه را نخورید! همیشه سعی کنید از فیلتر روغنی استفاده کنید که به تایید کارخانه سازنده خودرو شما رسیده باشد. فیلتر روغن در عین سادگی و اینکه به نظر ساختار پیچیده ای ندارد، اما وظیفه مهمی دارد و بی کیفیت بودن این فیلتر می تواند آسیب زیادی به موتور خودروی شما بزند. وظیفه فیلتر روغن جدا کردن تمام ذرات معلق در خودرو است تا از ورود هرگونه ذره جامدی که بتواند به عملکرد پیستون ها در سیلندر آسیب بزند، جلوگیری کند.
3. روغن ترمز و لنت های ترمز
سیستم ترمز خودرو جزء قسمت های حیاتی خودرو در زمینه ایمنی است. درست عمل نکردن این سیستم می تواند باعث بروز تصادف و حوادث جبران ناپذیری شود. وقتی شما پدال ترمز را فشار می دهید نیرویی که به پدال وارد کرده اید توسط روغن ترمز و یک سری قطعات، به لنت ها وارد شده و باعث کم شدن سرعت خودرو می شود. در صورتی که به هر دلیلی روغن ترمز خودرو کم باشد، اصطلاحا خودرو ترمز خالی کرده و این انتقال نیرو بین پدال و چرخ صورت نمی پذیرد. در نتیجه ترمز عمل نکرده و باعث بروز تصادف می شود. در مورد روغن ترمز نیز باید دقت کنید که روغن ترمز متناسب با خودروی خود را استفاده کنید. لنت ها نیز در واقع یک صفحه فلزی هستند که در یک طرف آن را پوششی ضخیم از ماده ای که اصطحکاک زیادی ایجاد می کند پوشانده است. لنت ها در هنگام اعمال ترمز، با ایجاد اصطحکاک بین خود و دیسک ترمز، از سرعت خودرو می کاهند. بدیهی است که با هربار استفاده از ترمز رفته رفته لایه ای از این پوشش بر اثر اصطحکاک از بین رفته و نازک و نازکتر می شود تا اصطلاحا تمام می شود. تمام شدن لنت علاوه بر خطر ساز بودن و درست عمل نکردن ترمز، باعث خط افتادن روی دیسک ترمز و خراب شدن این قطعه نیز می شوند. یکی از علائم تمام شدن لنت خودرو شنیده شدن صدای جیغ کشیدن از چرخ ها هنگام ترمز گرفتن است. فکر میکنم نیاز به تکرار ندارد که برای خرید لنت های ترمز خود نیز دقت کنید تا جنس تقلبی و متفرقه نخرید!
4. روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک یکی دیگر از روغن هایی ست که هر چند سرویس در میان باید عوض شود. روغن هیدرولیک نیز مانند روغن ترمز، وظیفه انتقال نیرو بین دو قسمت یعنی فرمان و چرخ ها را دارد.
5. فیلتر بنزین
بنزینی که در باک خودروی خود می ریزید ممکن است انواع و اقسام ذرات ریز جامد در خود پنهان کرده باشد. همچنین باک خودرو شما نیز می تواند به مرور زمان رسوب داده باشد و این رسوب ها به مرور کنده شده و در باک خودرو پراکنده شده باشد. هنگامی که پمپ بنزین خودرو، بنزین را به مقصد موتور، از داخل باک میمکد، اگر فیلتری در این بین وجود نداشته باشد مستقیما این ذرات را وارد انژکتور یا کاربراتور خودرو شما کرده و به آن آسیب می زند. باید بدانید که سوراخ های سوزن انژکتور بسیار مویی و ریز هستند و کوچکترین ذره می تواند این سوراخ ها را گرفته و کاملا آن را از رده خارج نماید! وقتی سیستم پاشش سوختی هم نباشد، موتور قطعا درست کار نمی کند، به همین راحتی! و باز هم تاکید می کنیم! نه به جنس متفرقه!
6. فیلتر هوا
احتراق در خودرو به چه صورتی اتفاق می افتد؟ سوخت به همراه هوای کافی داخل محفظه سیلندر پاشیده می شوند، سپس با اعمال فشار توسط پیستون و سپس جرقه شمع ها، سوخت منفجر شده و پیستون به حرکت در می آید. حال فرض کنید این هوا به درستی وارد موتور نشود، چه می شود؟ احتراق به درستی صورت نمی گیرد، در نتیجه هم خودرو عملکرد درستی ندارد و ممکن است شتاب و سرعت کافی را نداشته باشد، هم به دلیل عدم احراقه صحیح، مصرف سوخت نیز افزایش یابد. باید به یک تجربه شخصی نیز اشاره کنم! بعضی از رانندگان خودروهای سنگین یا خودرو های قدیمی و خاص به دلیل سخت پیدا شدن فیلتر هوای خودرو، با پمپ باد گرد و خاک فیلتر را می گیرند و مجددا از آن استفاده می کنند! باید حتما این را بدانید که شاید به ظاهر فیلتر هوا پس از این کار تمیز شود. اما ریز ذرات زیادی هستند که در بافت فیلتر فرو می روند و عملا با چشم دیده نمی شوند و با این کار نیز پاک نمی شوند، پس هنگامی که نیاز است فیلتر هوای خودروی خود را تعویض کنید، هیچ کاری جز تعویض آن افاقه نمی کند.
7. تسمه تایم
وظیفه تسمه تایم اتصال میل لنگ خودرو به میل سوپاپ و تنظیم زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها و در نتیجه کنترل سوپاپ ها است. پارگی تسمه تایم و یا حتی تغییر دور تایم آن به دلیل خورده شدن دندانه های آن، می تواند عواقب متفاوتی را روی خودرو های مختلف ایجاد کند. مثلا در پراید های موتور قبلی، پارگی تسمه تایم فقط خاموش شدن خودرو را به همراه داشت. اما در اکثر خودرو ها، پارگی تسمه تایم منجر به به هم خوردن تایم سوپاپ ها و در نتیجه، برخورد پیستون ها با سوپاپ می شود. این امر موجب کج شدن سوپاپ ها و یا حتی آسیب های جدی تر به موتور می شود.
8. واسکازین جعبه دنده و جعبه فرمان
واسکازین، واژه روسی به معنی روغن دنده است. واسکازین در واقع روان کننده ای است که در جعبه دنده و جعبه فرمان استفاده می شود و بسته به نوع خودرو در انواع مختلفی است. واسکازین با توجه به درگیری زیادی که بین دنده ها در جعبه دنده و جعبه فرمان وجود دارد، غلظت بسیار بالاتری نسبت به روغن موتور دارد تا بتواند به خوبی فشار بین دنده ها را کم کند. واسکازین هم باید طبق راهنمای دفترچه خودرو، در فواصل زمانی یا کیلومتر های مشخص شده در دفترچه تعویض شود. در صورتی که واسکازین جعبه دنده یا جعبه فرمان شما کم شده باشد یا خاصیت گرانروی و همچنین خاصیت روان کنندگی خود را از دست بدهد، ممکن است باعث ساییده شدن و یا حتی خرد شدن دنده ها شود.
9. دیسک و صفحه کلاچ
دیسک و صفحه کلاچ یکی از اساسی ترین نقش ها را در سیستم انتقال قدرت خودرو ایفا می کنند. در واقع قدرت موتور به وسیله میل لنگ به دیسک و صفحه منتقل می شود و سپس دیسک و صفحه با گیربکس درگیر شده و این نیرو را به دنده ها منتقل می کند. سپس این نیرو توسط دنده ها به دیفرانسیل و سپس چرخ ها منتقل می شود. عملکرد اصلی دیسک و صفحه این است که مشخص کند که این نیرو به دنده ها منتقل شود یا خیر. مثلا زمانی که شما نیاز به تعویض دنده دارید و یا می خواهید شروع به حرکت کنید یا توقف کنید نیاز به استفاده از کلاچ دارید. با تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ این عملکرد به خوبی انجام نمی شود و با تمام شدنه کامل آن عملا سیستم جعبه دنده شما از کار می افتد. یکی از نشانه های رو به اتمام رفتن دیسک و صفحه، کم شدن شتاب خودرو هنگام استفاده ناگهانی از پدال گاز است. یکی از تست های تمام شدن دیسک و صفحه این است که خودرو خود را در حالتی که متوقف است روی دنده ۲ یا بالاتر قرار دهید و به طور ناگهانی پای خود را از روی کلاچ بردارید. اگر خودرو خاموش شود یعنی هنوز دیسک و صفحه خودرو شما تمام نشده است اما اگر شروع به حرکت کند و خاموش نشود باید نسبت به تعویض دیسک و صفحه خودرو خود اقدام نمایید.
10.شمع ها و وایر ها
عملکرد وایر و شمع به این صورت است که برای هر بار احتراق در محفظه سیلندر، جریان برق از طریق کوئل ها توسط وایر به شمع منتقل شده و شمع نیز جرقه زده و مخلوط سوخت و هوا منفجر می شود. با توجه به مداوم بودن این جریان، این لوازم فرسوده شده و به مرور زمان کارایی خود را از دست می دهند. معمولا برای شمع ها چیزی حدود هر پنجاه هزار کیلومتر و برای وایر ها تقریبا هر صد هزار کیلومتر زمان مناسبی برای تعویض است. قطع شدن اتصال یک وایر یا عمل نکردن شمع باعث مختل شدن سیستم احتراق و اصطلاحا تک کار کردن موتور می شود.
11.باتری
باتری ها نیز مثل تمام قطعات تعویضی دیگر، عمر مفید دارند و در صورتی که عمرشان به پایان برسد خودرو شما روشن نمی شود.
12.ضدیخ
شاید باور خیلی از ما این باشد که ضد یخ تنها برای جلوگیری از یخ زدگی آب داخل رادیاتور خودرو در فصول سرد سال باشد. اما علاوه بر این موضوع که خود از اهمیت زیادی برخوردار است، ضد یخ ها عموما وظیفه بالاتر بردن نقطه جوش آب رادیاتور و جلوگیری از تشکیل رسوب در مجاری رادیاتور را نیز دارد. در صورتی که ضد یخ خودرو خود را در نوبت ها مشخص شده و سر موقع به محفظه رادیاتور خود اضافه نکنید ممکن است رادیاتور شما زودتر جوش بیاورد و یا رسوب ببندد.
13.رینگ و لاستیک
همانطور که می دانید تمامی لاستیک ها نیز عمر مفید دارند، چه از نظر اینکه عاج های خود را از دست بدهند و ساییده شوند و چه از نظر تاریخ انقضای خودرو که معمولا ۵ سال پس از تولید آن است. باید این را بدانید در صورتی که لاستیک خودرو شما بیش از حد از بین رفته باشد ممکن است شما را دچار حادثه کند و مثلا هنگامی که با سرعت در حال رانندگی هستید ناگهان لاستیک خودرو شما بترکد و حتی باعث چپ شدن خودرو شما شود. مساله دیگر این است که لاستیک با از دست دادن عاج های خود، اصطحکاک لازم برای چسبیدن به جاده مخصوصا زمانی که جاده لغزنده است را از دست می دهد. پس همیشه به خاطر داشته باشید که لاستیک خودرو خود را به موقع تعویض نمایید و در هر بار سرویس دوره ای خودرو خود از مکانیک بخواهید تا هم باد لاستیک هم سلامت لاستیک شما را بررسی نماید.
اهمیت سرویس اتومبیل
هنگامی که افراد در مورد سرویس دهی به وسیله نقلیه صحبت می کنند، اغلب به گستره وسیعی از فرآیندها و رویه های مربوط به برنامه تعمیر و نگهداری، که توسط فروشنده یا تولید کننده توصیه می شود اشاره می کنند. به دلیل گستردگی و تنوع این موضوع، سردرگمی در سرویس اتومبیل و مسائل مرتبط با آن بسیار ساده است. این موضوع به این دلیل است که بسیاری از اجزای اتومبیل، به نگهداری و مراقبت روتین و منظم نیاز دارند.
به طور کلی، سرویس منظم اتومبیل، منجر به حصول اطمینان از شرایط مناسب خودرو می شود. این کار باعث رفع مشکلات بالقوه، پیش از اینکه بر عملکرد اتومبیل تاثیر منفی بگذارند می شود. اگر بخواهید که وسیله نقلیه خود را بفروشید، یکی از مواردی که خریدار احتمالی آن را بررسی می کند، سابقه معاینه فنی اتومبیل است. اگر خودرو خود را به طور منظم سرویس دهی کنید مشکلی ایجاد نمی شود. این امر حاکی از آن است که شما از ماشینتان به خوبی مراقبت کرده اید.
سرویس دوره ای وسیله نقلیه، همچنین می تواند منجر به اطمینان از عملکرد بهینه آن شود. این به معنای مصرف سوخت بهینه و ایمنی بالاتر خودروی شماست. سرویس خودرو، همچنین می تواند احتمال بروز خرابی در آینده را نیز کاهش دهد.
انواع گوناگون سرویس خودرو
فروشگاه های مختلف اتومبیل، خدمات مختلفی را برای خودرو ارائه می دهند. این موارد می تواند شامل سرویس موقت، سرویس کامل اتومبیل، سرویس اصلی، تعویض روغن و فیلتر و یا سرویس تعیین شده از سوی تولید کننده باشد. هر یک از این موارد، خدمات و قیمت خاص خود را دارند.
سرویس موقت
گاراژها یا تعمیرگاه های مختلف، موارد گوناگونی را در سرویس موقت خود درج می کنند. به طور کلی، این مورد می تواند شامل بازرسی چشمی حدود 35 قطعه اصلی خودرو باشد. این اجزاء برای عملکرد بهینه خودرو بسیار مهم هستند. نمونه هایی از این موارد عبارتند از: ABS ، فاصله تسمه تایم، تسمه فرمان، باتری، فرمان و سیستم تعلیق ، لنت های ترمز، خطوط سوخت رسانی و موارد دیگر. این موارد علاوه بر تعویض روغن و فیلتر و یا جایگزینی سایر مایعات خودرو هستند. حالت ایده آل این است که خودرو خود را هر شش ماه یا پس از طی هر 9000 کیلومتر سرویس موقت دهید.
سرویس کامل
در حال حاضر توصیه می شود در هر 12 ماه یا پس از طی هر 18000 کیلومتر، اتومبیل را به طور کامل سرویس داد. خب سوال اینجاست که یک سرویس سالانه اتومبیل شامل چه مواردی است؟ یک سرویس کامل در حدود 15 تا 30 مورد اضافی را، نسبت به آنچه در یک سرویس موقت اتومبیل دریافت می کنید بررسی و معاینه می کند. مهمترین این موارد شامل بررسی سیستم خنک کننده، عملکرد دریچه هوا، وضعیت درپوش توزیع کننده و بررسی کامل گیربکس و موتور می باشد. این سرویس همچنین می تواند شامل بررسی وضعیت لاستیک، یاتاقان چرخ ها و استارت خودرو باشد.
ارزیابی ها و بررسی ها در یک سرویس کامل اتومبیل گسترده تر است. تعمیرگاه همچنین می تواند براساس دستورالعمل ها و توصیه های تولید کننده وسیله نقلیه، موارد اضافی را بررسی کند. توجه داشته باشید که هر کار و بررسی اضافی که روی اتومبیل شما انجام شود، هزینه اضافی نیز به همراه دارد
سرویس اصلی
این مورد مانند یک سرویس کامل اتومبیل است. برخی تعمیرگاه ها این نوع خدمات را ارائه نمی دهند، چراکه موارد مورد بررسی در آن، در سرویس کامل ارائه شده از سوی آنان، کاملا پوشش می یابد. برای آن دسته از تعمیرگاه هایی که این سرویس را ارائه می دهند، شامل مواردی است که در یک سرویس کامل قرار دارند، به علاوه تعویض شمع خودرو و سایر اجزای اتومبیل که در معرض استهلاک قرار دارند.
سرویس شرکت تولید کننده
این نوع از خدمات سرویس اتومبیل کامل ترین نوع سرویس، و همچنین گرانترین آن محسوب می شود. این سرویس تمام موارد موجود در چک لیست دفترچه راهنمای سرویس وسیله نقلیه شما را شامل می شود. از موتور و سیستم انتقال نیرو گرفته تا سیستم های الکتریکی، سیستم خنک کننده و اگزوز اتومبیل شما. همه بررسی ها در این نوع سرویس پوشش داده می شود.
هر تعمیرگاه اتومبیل و یا گاراژی این نوع خدمات را ارائه نمی دهد. در اکثر موارد، فقط نمایندگی های مجاز خودرو که دارای مراکز ارائه سرویس باشند چنین خدماتی را ارائه می دهند. البته تعمیرگاه های مستقل و غیر وابسته اتومبیل نیز وجود دارند که بتوانند سرویس شرکت تولید کننده خودرو را ارائه دهند. بهتر است هنگام استفاده از خدمات سرویس یک تعمیرگاه، ابتدا از تسلط آنان بر برند خاص خودروی خود اطمینان حاصل کنید.
قیمت متوسط یک سرویس خودرو
وقتی صحبت از خدمات سرویس خودرو می شود، هیچ استانداردی برای هزینه و قیمت آن وجود ندارد. قیمت سرویس می تواند از یک تعمیرگاه به تعمیرگاه بعدی و از شهری به شهر دیگر متفاوت باشد. همچنین تعداد و لیست خدماتی که یک تعمیرگاه خاص به عنوان سرویس و با انواع مختلف ارائه می دهد نیز با تعمیرگاه دیگر متفاوت است. هرچه مراحل بیشتری انجام شود و قطعات بیشتری بررسی شوند، سرویس مورد نظر هزینه بیشتری نیز به همراه دارد.
خب سوال اینجاست که متوسط هزینه یک سرویس کامل اتومبیل چقدر است؟ همچنین لازم است که به خاطر داشته باشید که هر کار اضافی علاوه بر آن، باعث تحمیل هزینه اضافی خواهد شد. باز هم به شما می گوییم، هزینه سرویس خودرو به عوامل مختلفی وابسته است.
سرویس خودرو چقدر زمان می برد؟
اگر تنها قصد یک تعویض روغن و فیلتر ساده دارید، می توانید انتظار داشته باشید که سرویس اتومبیل شما در 10 تا 15 دقیقه به طور کامل انجام شود. یک سرویس موقت، اغلب حداقل به 2 ساعت زمان نیاز دارد. این موضوع بستگی به تعداد موارد موجود در چک لیست سرویس خودرو دارد. برای خدمات کامل خودرو می توانید حداقل 3 ساعت را در تعمیرگاه بگذرانید. هرچه سرویس دهی جامع تر و کامل تر باشد، زمان طولانی تری برای تکمیل فرآیند آن لازم است. این اعداد و ارقام، بدون در نظر گرفتن موارد و خدمات اضافی که احتمال دارد از سوی تعمیرگاه توصیه شود ارائه شده اند.
در انتها باید گفت که یک سرویس موقت اتومبیل، انتخاب مناسبی برای صاحبان خودرو می باشد. گزینه بهتر نیز، سرویس کامل اتومبیل است چرا که جامع تر و کامل تر است.